fbpx Skip to main content
search

Warmtebeeld camera’s zijn waarschijnlijk de meest vernieuwende technologie die onze sector heeft meegemaakt in de afgelopen decennia. Waar het in het begin zeer duur was, wordt het steeds goedkoper terwijl de kwaliteit toch de hoogte inschiet. Voor een top kwaliteit warmtebeeld betaal je nu niet meer dan voor een richtkijker uit het topsegment. Deze laatste worden vaak duurder hoewel in mijn ogen de vernieuwingen en verbeteringen marginaal zijn.

Steeds meer jagers vinden dus de weg naar deze nieuwe en handige tool die voor menig jager een aanwinst kan zijn bij het correct monitoren en het selecteren van het correcte afschot maar evenzeer kan bijdragen aan de veiligheid van allen. Desondanks blijft het waarschijnlijk voor vele jagers moeilijk om door de bomen het bos te zien en het juiste warmtebeeld te selecteren. Net zoals bij richtkijkers is duurder daarom niet altijd beter geschikt.

Op vraag van hunting.be en Lahoux Optics schrijf ik dan ook voor jullie dit artikel. Ik hoop dat dit een objectieve leidraad mag zijn die bondig jullie alle gegevens zal aanreiken waarop je dient te letten bij de aanschaf. Voor de volledigheid geef ik even mee dat ikzelf werk voor een groothandel in de jacht en schietsport waarbij wij zelf Lahoux Optics verdelen in de Benelux. Desondanks durf ik te stellen dat ik in dit artikel zo objectief mogelijk weergeef waarbij ik u als beste raad kan meegeven dat je best zoveel mogelijk toestellen test en vergelijkt onder dezelfde condities.

Wettelijk

Het wettelijk kader in België laat alleen warmtebeeld camera’s toe die in de hand worden vastgehouden en waarbij er met geen enkele mogelijkheid diezelfde warmtebeeld camera kan worden gepositioneerd op je wapen om alzo deze te gebruiken als richtkijker. Dat is het wettelijk kader waarbinnen we moeten spelen anders loop je een groot risico want het bezit an sich van versterkende richtkijkers is verboden, cfr. De demper die op een .22 LR bv kan geplaatst worden.

Gebruik

Uit ervaring is de eerste vraag die je dient te stellen aan iemand bij het kiezen van het juiste warmtebeeld de volgende: waarvoor wil jij deze tool gebruiken? Stel deze al eens aan jezelf alvorens verder te lezen. Gaat het vooral om te kijken of er iets zit? Of wil jij precies kunnen determineren wat het is? Gaat het over kleinwild of ook grofwild. Wil jij vooral kijken op korte afstanden of heb je een uitgestrekt jachtveld waarbij je graag honderden meters ver gaat kijken? Is het vooral ter observatie of echt een tool die je wil gebruiken tijdens het aanzitten? Afhankelijk van de antwoorden, kom je uit bij een ander toestel.

Werking

Bij een warmtebeeldcamera wordt er dus eigenlijk gekeken naar het infrarode deel van het elektromagnetisch spectrum. Het infrarode spectrum bestaat uit het Short Wave Infra Red (SWIR) die loopt van 0,5 tot 2,5 micrometer (μm). Het Medium Wave Infra Red (MWIR) van 3 tot 5 μm en het Long Wave Infra Red (LWIR) van 7,5 tot 14 μm. Met name de LWIR (ook wel lange golf infrarood genoemd) is voor jagers interessant aangezien dat de warmtestraling betreft zoals die wordt uitgezonden door zoogdieren. De warmte die verschillende bronnen zoals dieren uitstralen zien wij met ons blote oog niet. De camera kan deze echter wel detecteren en zet deze om in een beeld die voor ons zichtbaar/leesbaar is als het ware. Net zoals je een taal dient te leren lezen, is dat ook het geval met het beeld dat je op het beeldscherm krijgt van de warmtebeeld camera. Oefen daarom in het begin zeker met het lezen van iets dat je ook kan verifiëren met bv je verrekijker. Zo zal je op termijn veel makkelijker kunnen lezen wat je nu eigenlijk ziet op je scherm.

Hier wil ik dan ook even stil staan bij de werking van een warmtebeeld camera. Door dit te doen gaan we enkele onderdelen benoemen waar we dan later op gaan inzoomen. Deze onderdelen spelen een cruciale rol bij de eigenschappen van deze toestellen en de juiste keuze voor u.

Een warmtebeeldcamera bestaat uit:

  1. een lens die warmtestralen opvangt, bundelt en projecteert op
  2. een sensor(detector) met
  3. geïntegreerde beeldprocessor die met gebruikmaking van bepaalde software (en de keuzes voor bepaalde algoritmes) het beeld omzet naar elektrische pulsen die doorgestuurd worden naar
  4. het beeldscherm alwaar een voor het menselijk oog zichtbaar beeld ontstaat.
  5. Als laatste is er de behuizing waarin alles is verpakt.
1. De lens

De lens wordt meestal gemaakt uit een semimetaal met halfgeleidende eigenschappen, met name Germanium (GE). Dit omdat Germanium toelaat om de infrarode stralen door te laten wat niet het geval is met het gewone optische glas die we gebruiken in onze richtkijkers en verrekijkers. Het geeft ook weer waarom je met een warmtebeeld niet door glas kan kijken. Net zoals bij de traditionele optiek worden ook deze lenzen voorzien van een speciale coating. De lens dient dus de infrarode straling op te vangen van de objecten waar we naartoe kijken om deze dan gebundeld op de achterliggende sensor te laten vallen.

Net zoals bij verrekijkers en richtkijkers geldt dat: hoe groter de diameter van de lens en dus hoe groter de brandpuntsafstand, des te verder je kunt waarnemen, des te meer je kunt vergroten bij behoud van beeldkwaliteit. Maar dat zorgt er dan ook weer voor dat je beeldhoek kleiner wordt waardoor je op kortere afstand weer minder ziet. Hoe groter het objectief, hoe duurder de camera. Een groot objectief werkt goed in open veld waar je op grotere afstand wil aanspreken terwijl een kleiner objectief goed werkt in een dicht bos.

Ter info: Hoe groter de apertuur, hoe meer straling binnen komt. Beter dan f/1.0 kan niet, bij f/1.5 is er minder informatie beschikbaar. Dan kan je veel Netd hebben, de lens beperkt de prestaties.

Kies dus de juiste lens naargelang het doel dat je wil bereiken.

2. De warmtebeeldsensor/detector/microbolometer

Duiken we nu onder de motorkap en gaan we even kijken naar de motor / het hart van de warmtebeeld camera, met name de detector. De infraroodstraling valt dus via onze lens binnen en komt terecht op de sensor. De sensor zal deze stralen op zijn beurt naar elektronische pulsen omzetten die voor ons dan een begrijpelijk beeld vormen op de display.

Bij het bespreken van de sensor zijn er enkele technische termen en aspecten waar we moeten bij stilstaan omdat deze uiteindelijk de kwaliteit van ons beeld gaan bepalen. Het gaat hem meer bepaald om de resolutie, de pixel pitch, de frequentie en de gevoeligheid van de sensor.

Resolutie:

De resolutie van de sensor wordt uitgedrukt als de breedte en hoogte van de sensor in pixels. De pixels zijn de gevoelige elementen waaruit de sensor is opgebouwd. Hoe meer van deze elementen, hoe breder de beeldhoek. Bij een heel lage resolutie zijn er te weinig pixels om tot een mooi en gedetailleerd beeld te komen. Het beeld van de kleinere sensor wordt digitaal opgeschaald.  Het beeld (De resolutie) van een 640 x480 Vox zal dus beter zijn dan deze van een 240 x 180 Vox. Maar volledigheidshalve moeten we toch meegeven dat er meerdere sensorfabrikanten zijn. Tussen sensorfabrikanten bestaan er verschillende manieren van beeldbewerking en deze laatste staat in voor 80% van de beeldkwaliteit. Dat speelt dus ook een rol en is niet altijd geweten van elk toestel. Vandaar dat je dus best test wat goed voor jou is in jouw situatie.

Pixel pitch:

Tussen twee pixels zit er een bepaalde afstand, hoe kleiner deze is, hoe dichter deze op elkaar liggen en hoe scherper het beeld. Hoe kleiner de pixelpitch, hoe meer beeldpunten er binnen de oppervlakte van onze sensor zitten en hoe groter de totale resolutie. De topkijkers hebben op vandaag een pixel pitch van 12 micron, 17 micron is universeel aanvaard. Bijkomend voordeel van een kleinere pixel pitch is dat de kijker compacter kan worden en dat het stroomverbruik zal verminderen. Dit is het meest belangrijke getal als het om de beeldscherpte gaat. Samen met de brandpuntsafstand van de lens bepaalt dit de DRI. (dus niet het totaal aantal pixels)

Simpelweg, hoe kleiner de PP hoe verder je kunt kijken.

Beelden per seconde Hz.:

De sensor ververst continu het beeld. De verversing gebeurt met een bepaalde frequentie die in Herz (Hz) wordt uitgedrukt. Ons brein/oog herkent hier bewegende beelden in een vloeiende beweging vanaf 24/25 Hz. Een hogere frequentie zorgt niet voor een betere bewegingsbeleving. Veel hogere Hz is dus enkel een mooi marketing argument maar draagt er voor de rest niet zoveel aan bij.

De gevoeligheid van de sensor:

De gevoeligheid van de sensor of ook wel eens NETD (wat staat voor Noise Equivalent Temperature Difference) is ook van belang. Deze geven we weer in millikelvin (mK). Bij het registeren van warmtegolven registreert onze kijker zowel bruikbare warmtegolven alsook ruis. De ruis maakt het de sensor moeilijker om een scherpere beeldvorming te maken. Een lager NETD-waarde zorgt ervoor dat er minder ruis is. Een lagere NETD zal inderdaad kleine warmteverschillen kunnen laten zien maar het effect daarvan is beperkt.

Bij vogels is het bijvoorbeeld zo dat ze erg goed zijn geïsoleerd door het verenpakket. Dat speelt een grotere rol. De kop van vogels is door minder isolatie daarentegen beter te zien. Zoals ook bij een Ree de lopers vaak goed te zien zijn door alle bloedbanen die erdoor heen lopen.

Bij regen speelt er nog iets anders. Er komt dan vaak zoveel water naar beneden en er hangt dan vaak zoveel vocht in de lucht dat de omgeving zeer snel (door de goede warmtegeleiding en -opname van water) tot vrijwel een gelijke temperatuur wordt gereduceerd.

Het verenpakket van bv een Patrijs wordt in dat geval dus nog extra gekoeld. Vergeet daarbij niet dat het minder effect heeft op de Patrijs omdat hij zo goed is geïsoleerd. Er is minder af te koelen op het lichaam dus is er al niet zoveel verschil met en zonder water. Theoretisch zal de lagere NETD de minimale extra warmte van de veren inderdaad beter zichtbaar moeten maken maar doordat er tussen de camera en de vogel ook veel vocht aanwezig is zal dit minimale verschil ook nog worden “weg gefilterd”.

3. geïntegreerde beeldprocessor

Software Algoritmes

Het is belangrijk om te begrijpen dat de infrarood stralen die worden opgevangen door de sensor via een geïntegreerde beeldprocessor die gebruik maakt van bepaalde software het beeld omzet naar elektrische pulsen. Die elektrische pulsen worden gezonden naar het beeldscherm waar wij het als een begrijpelijk beeld uiteindelijk zien. De keuze gemaakt door elke fabrikant zal daarom een effect hebben op het eindresultaat zoals u dit kan aflezen op het beeldscherm. Hierbij kan bijvoorbeeld de ene fabrikant de focus enkel op het object leggen en minder op de achtergrond.

Het is daarom van belang om verschillende warmtebeeld camera’s te testen in dezelfde omstandigheden. Wat ik bv bij Lahoux fijn vind, is dat ik mij goed kan oriënteren op de bomen achter mijn doel. Zo kon ik een ree die ik maar niet zag met de verrekijker precies lokaliseren dankzij de achtergrond waarbij een bepaalde boom mooi afstak. Door nadien een twintigtal seconden op die specifieke plek te focussen, kon ik eindelijk de ree aanspreken. Zonder de keuze van Lahoux om ook dit duidelijk weer te geven had ik waarschijnlijk moeite gehad mijn ree nadien te vinden met de verrekijker. (De ree stond aan de rand van een bos in een stuk biologisch graan met vele andere kruiden waardoor enkel de kop zichtbaar was.)

Andere fabrikanten kiezen er voor om het beeld fel en hard weer te geven met veel contrast. Het resultaat is dat het dier/de warmtebron er goed zal uitspringen maar dat de omgeving bijna niet meer te zien is. Dit gebeurt doordat het Algoritme in dat geval het midden bereik (de middentonen) wegdrukken.

Hier blijkt dus specifiek de noodzaak om kijkers met dezelfde technische specificaties of zelfs licht afwijkende specificaties toch naast elkaar te zetten om te kijken wat uw voorkeur verkiest.

4. Het beeldscherm

Er zijn verschillende types. Hoe beter het scherm hoe beter de afbeelding. Hoe meer (en kleinere) pixels in het scherm des te beter.

Vroeger waren het gewoon Led displays, daarna was (F)lcos een grote stap en nu is het beste, de Oled. Beelden worden bij Oled nog scherper en kleurecht weergegeven.

Ik wil verder meegeven dat u het beeldscherm helderder of donkerder kan zetten en best bij de vergelijking van kijkers deze op hetzelfde niveau instelt. Dit zou anders u beoordeling ten onrechte verkeerd kunnen beïnvloeden.

5. De behuizing

Bij de behuizing wil ik nog even stilstaan. Naast water en schokbestendigheid is toch ook de vorm en het gewicht van belang. De behuizing zorgt er uiteraard voor dat je uw camera in alle weersomstandigheden kan gebruiken (als deze voldoende waterdicht is). Maar het laat ook al dan niet toe om de camera makkelijk te dragen, rond je nek of in een jaszak. Bovendien een extra tool betekent ook een extra gewicht. Daarenboven moet de bediening intuïtief zijn. Dat wil zeggen: waarschijnlijk heb je nog geweer en verrekijker bij en dus maar 1 hand vrij. Dan moet de camera er goed inliggen en moet je de meest essentiële functies zoals het selecteren van kleuren, het naar stand by gaan en het zoomen zeer intuïtief en makkelijk gaan. Een snel functie knop is dan handig. In het menu gaan zitten sukkelen helpt niet wanneer je snel informatie wil verzamelen. Bovendien is de batterijduur ook belangrijk indien je hele nachten wil aanzitten. Daar moet je afwegen of je gaat voor een accu dat je kan vervangen of niet. Het laatste kan je ook opvangen door de connectie aan een powerbank. Een vervangbare batterij moet ook snel, makkelijk en vooral stil te vervangen zijn in het donker.

Dit zijn allemaal aspecten die je dient mee te nemen in je overweging wanneer je een warmtebeeld wil aanschaffen. De laatste twee die je nog dient mee te nemen in je overweging in mijn ogen zijn beschikbaarheid en de dienst na verkoop. Wij werken bv met Lahoux Optics graag samen omdat wij bij Lahoux altijd redelijke levertermijnen krijgen. Dat wil zeggen wanneer jij een nieuw toestel gaat bestellen, het geen maanden gaat duren voor je het hebt en er dus zeker geen beter model is uitgekomen aan een lagere prijs. Dit kan het geval zijn gezien het nogal snel beweegt bij warmtebeeld qua prijzen en technologie. Tenslotte is het ook leuk voor de eindklant als de support er ook is wanneer je een probleem hebt met je warmtebeeld camera. Hier heeft Lahoux Optics het voordeel dat ze een bekwame herstelafdeling hebben in Nederland die alle problemen in no-time herstelt voor de klant.

Zo bij deze een hopelijk niet al te moeilijke introductie die jou in staat stelt om voor jezelf de nodige vragen te beantwoorden wanneer je zelf een warmtebeeld camera wil aanschaffen. Zelfs al evolueert de techniek dan zal deze leidraad je normaal helpen bij het maken van de gepaste keuze. Zoals aan het begin van ons verhaal wil ik er nogmaals op wijzen dat je het beste verschillende merken test onder dezelfde omstandigheden. Dan ga je pas merken wat jou echt ligt.

Weidelijke groeten,

 

Tom